این بخش از سایت شامل: مقالات ، گزارش ها و مجموعه مطالعاتی است در زمینه تشخیص آزمایشگاهی بیماری های عفونی( میکروبی و قارچی )، بویژه بیماری های مایکوباکتریایی که توسط مدیر امور تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل، با همکاری گروه کارشناسی بخش مایکوباکتریولوژی آزمایشگاه ظریفی تهیه شده است ، امید است مفید واقع گردد. .
مقاله سخنرانی ارائه شده به کنگره بین المللی تشخیص آزمایشگاهی در بهمن ۱۴۰۰
دومین مقاله ارائه شده به کنگره بین المللی تشخیص های آزمایشگاهی بهمن ۱۴۰۰
سومین مقاله ارائه شده به کنگره بین المللی تشخیص آزمایشگاهی
مقاله ارائه شده به دوهفته‌نامه عصر پزشکی دی و بهمن 1389
مقاله ارائه شده به ماهنامه اخبار آزمایشگاهی
ارائه شده به کنگره سراسری سل دانشگاه علوم پزشکی زنجان مهر ماه1387
مقاله ارائه شده به چهارمین کنگره بین المللی ارتقا کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی اردیبهشت ۱۳۹۰
مقاله ارائه شده به اولین کنگره بین المللی ارتقاء کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی سال ۱۳85
مقاله ارائه شده به سومین کنگره بین المللی ارتقا کیفیت خدمات آزمایشگاهی تشخیص پزشکی
مقاله ارائه شده به مجله آوای آزمایشگاه
مقاله ارائه شده به شانزدهمین کنگره بیماری های عفونی و گرمسیری ایران ۲۴ لغایت ۲۸ آذر ماه ۱۳۸۶
در خصوص گواهینامه‌های آزمایشگاه ظریفی
در طی یک دهه گذشته ازجانب آزمایشگاه رفرانس سل کشور سوئد که تحت نظر سازمان بهداشت جهانی می باشد برنامه مهارت آزمایی آزمایشگاههای مرکزی تشخیص سل دولتی کشور ما در زمینه انجام آزمایشهای آنتی‌بیوگرام میکروب سل تحت عنوان کنترل کیفی خارجی در 5 دوره به عمل آمده است.
در این برنامه مهارت آزمایی، آزمایشگاه ظریفی نیز از حوزه بخش خصوصی در 5 دوره مذکور شرکت نموده است، اضافه می گردد که در این برنامه های مهارت آزمایی آزمایشهای آنتی‌بیوگرام میکروب سل، 20 سوش مایکوباکتریوم به هر کدام از آزمایشگاههای شرکت کننده تحویل گردیده تا فرآیند انجام آزمایش های آنتی بیوگرام بر روی آنتی‌بیوتیکهای خط اول ضد سل برای هر کدام از 20 سوش مایکوباکتریوم ها بعمل آید تا نتایج عملکرد آزمایشگاههای شرکت کننده از طریق وزارت بهداشت به آزمایشگاه رفرانس سل کشور سوئد منعکس گردد، در پایان این فرآیند آزمایشگاه رفرانس سل کشور سوئد پس از بررسی و ارزیابی عملکرد آزمایشگاه های شرکت‌کننده، نتایج عملکرد آنها را به وزارت بهداشت اعلام نموده است.
همانطور که در ذیل ملاحظه خواهید فرمود خوشبختانه بخش مایکوباکتریولوژی آزمایشگاه موفق به کسب رتبه های عالی در هر پنج دوره گردیده که از طریق مسئولین ارشد امور کنترل و مبارزه با بیماری سل( روسای محترم مرکز مدیریت بیماریهای واگیر وآزمایشگاه مرجع سلامت وزارت بهداشت ) گواهینامه های آزمایشگاههای شرکت کننده از جمله آزمایشگاه ظریفی را به مدیران مربوطه ارسال نموده اند.
با احترام آزمایشگاه ظریفی
با ابلاغ سلام و احترام، بدینوسیله از اساتید ارجمند تقاضا می نمایم با عنایت به مطالب درج شده در وب سایت آزمایشگاه ظریفی و کسب آگاهی از میزان و چگونگی فعالیت تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل این آزمایشگاه، ما را در جهت ارائه خدمات مطلوب تر رهنمون فرمایند. در خصوص دستاورد های این مرکز اجازه می خواهم شرح مختصری را بشرح ذیل تقدیم نمایم.
این آزمایشگاه قدیمی که معرف حضور بسیاری از اساتید حوزه بیماری های ریوی و عفونی می باشد، با پشتوانه تجربیات گرانقدر کارشناسان قدیمی خود در پنج دوره مهارت آزمایی انجام آزمایش های آنتی بیوگرام آنتی بیوتیک های خط اول ضد سل که بر روی 20 سوش مایکوباکتریوم (ارسالی از آزمایشگاه رفرانس سل کشور سوئدبمنظور اجرای کنترل کیفی خارجی آزمایشگاههای مرجع منطقه ای کشور ما) انجام گرفته است، توانسته رتبه عالی را کسب نماید. همچنین این آزمایشگاه علاوه برگواهی های کنترل کیفی خارجی، تقدیر نامه هایی را نیز بمنظور ارائه خدمات مطلوب به بیماران مشکوک به سل، در کنار ارائه مقالات مختلف در زمینه های تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل به کنگره ها و نشریات پزشکی دریافت نموده است.
ضمنا” در خصوص تداوم فعالیت تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل با روش های روتین اسمیر مستقیم و کشت بر روی محیط های لونشتاین جانسون بر اساس آموزه های کسب شده از جانب بنیانگذار آزمایشگاه ظریفی استاد فقید شادروان جناب آقای دکتر ضیاء ظریفی، لازم می دانم باستحضار برسانم، بعلت تحریم های موجود علیه کشور ما امکان دسترسی مستمر به ملزومات تشخیصی، بویژه کیت های معتبر و استاندارد مربوط به روش های GeneXpert , PCR وجود نداشته و در نتیجه انجام آزمایش های حیاتی بیماری سل با کیت های نامعتبر و غیر استاندارد بدون توجه به عواقب زیان بار غیر قابل جبران ناشی از آن بسیار خطرناک می باشد.
بنابراین تنها راهکار مطمئن و کارآمد و در عین حال در دسترس، انجام آزمایش های تشخیص سل به روش های روتین اسمیر مستقیم و کشت می باشد که خوشبختانه همچنان در زمینه تشخیص بیماری سل، روش آزمایش کشت Gold Standard تلقی می گردد، البته بمنظور دستیابی به نتایج صحیح آزمایش های حیاتی تشخیص سل از طریق آزمایش های روش روتین، نیازمند به داشتن تجربیات و توانمندی های لازم و کافی بسیار ضروری می باشد.
در پایان اینجانب با بیش از 30 سال تجربه و فعالیت در زمینه تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل و نیز ارائه دهنده چندین مقاله به کنگره ها و نشریات پزشکی و آزمایشگاهی لازم می دانم توجه و عنایت اساتید ارجمند را به این نکته جلب نمایم که، جهت تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل با روشهای روتین، نیاز مبرمی به تجربه و توانمندی کارشناس وجود دارد. اما در روش های تشخیصی PCR وGeneXpert نقش کیت ها و دستگاههای معتبر و استاندارد تعیین کننده می باشد. و همانطور که پیشتر بیان گردید در کشور ما متاسفانه مدتهاست بعلت تحریم ها، دسترسی به ملزومات تشخیص آزمایشگاهی با روش های فوق الذکر امکانپذیر نمی باشد.
بامید تداوم همکاری بیش از پیش بمنظور ارائه خدمات مطلوب تر و مطمئن تر در جهت جلوگیری و یا حداقل کاهش خسارات جبران ناپذیر جانی و اقتصادی به خانواده های بیماران مشکوک به سل کشورمان.
با تجدید احترام عزیزاله رضائی .
مدیر امور تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل آزمایشگاه ظریفی
باستحضار می رساند که این آزمایشگاه نخستین مرکز تشخیص بیماری سل با نزدیک به پنج دهه سابقه فعالیت، موفق گردیده است که در طی فقط دو دهه گذشته با انجام آزمایش های تشخیص سل (اسمیرمستقیم و کشت) بر روی ۳۰۳,۸۸ نمونه متعلق به ۳۴۹,۵۸ بیمار مشکوک به سل ارجاع شده از مراکز مختلف بیمارستانی و آزمایشگاهی، تعداد ۸۴۲,۴ ( ۸.۳% ) بیمار مبتلا به سل را شناسایی و به پزشکان معالج معرفی نماید. اضافه می گردد که از میان ۳۴۹,۵۸ بیمار مشکوک به سل ۸۴۴,۳ (۶/۶%) بیمار، فقط از طریق انجام آزمایش اسمیر مستقیم تشخیص داده شده اند که در این خصوص میانگین میزان حساسیت آزمایش اسمیر مستقیم ۷۸% بوده است، بعبارتی ۷۸% از بیماران اسیدفست مثبت واقعی ظرف مدت ۲۴ ساعت از طریق انجام آزمایش اسمیر مستقیم شناسایی شده اند. ضمناً ۹۹۸ (۱.۷%) بیمار دیگری که نتیجه آزمایش اسمیر مستقیم آنها منفی بوده است پس از انجام فرآیند آزمایش کشت بر روی محیط های کشت جامد لونشتاین جانسون، مبتلا به سل تشخیص داده شده اند.
ضمنا” بمنظور روشن شدن پاسخ سئوالی که بیماران مبتلا به سل ریوی شناسایی شده در این آزمایشگاه، در چه مراحلی از شدت بیماری شناسایی شده اند، مطالعه ای از نتایج آزمایش های بیماران طی یک بازه زمانی ۵ ساله صورت گرفته است. در این مطالعه مشاهده گردیده که از میان کل بیماران مبتلا به سل ریوی، متأسفانه ۵۷% این بیماران در مراحل عفونت زا یی شدید ( فاز های پیشرفته بیماری ، یعنی مراحل ۳ و ۴ شدت بیماری) شناسایی شده اند.
نتیجه گیری:
مطالعه و تجزیه و تحلیل نتایج آزمایش های نمونه های ارجاع شده به آزمایشگاه ظریفی در طی دو دهه گذشته نشان می دهد که متاسفانه اکثر بیماران مبتلا به سل شناسایی شده در مراحل پیشرفته بیماری تشخیص داده شده اند، تداوم این روند می تواند برای بهداشت و سلامت جامعه بسیار نگران کننده باشد.
با تجدید احترام آزمایشگاه ظریفی
.
.
.
.
خلاصه گزارش: با سلام و احترام باستحضار می رساند، آزمایشگاه ظریفی بعنوان مرکز ارجاع تشخیص آزمایشگاهی بیماریهای عفونی بویژه بیماری سل، ضمن ارائه خدمات تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل، مطالعات مختلفی نیز در زمینه های مختلف از جمله عوامل بروز و گسترش بیماری سل بعمل آورده است. در مطالعه اخیر گزارشی از نتایج آزمایش های بیماران مبتلا به سل شناسایی شده در طی سه سال گذشته ( 1398 – 1399 و 1400) تهیه نموده که به شرح ذیل تقدیم می گردد. در این مطالعه در 5 نوع از نمونه های ریوی و همچنین در 20 نوع مختلف از نمونه های خارج ریوی مرتبط با تخصص های( داخلی – زنان – جراحی – اورولوژی – مغز و اعصاب و .. ) ، پس از انجام آزمایش های اسمیر مستقیم و کشت، باسیل های اسید فست( عامل عفونت های مایکوباکتریایی )، مشاهده و گزارش گردیده است. بطور خلاصه مطالعه صورت گرفته نشان می دهد که 23% از بیماران شناسایی شده، در فاز نخست بیماری بوده اند که خوشبختانه بموقع تشخیص داده شده اند. اما متاسفانه 58% از بیماران مبتلا به سل ریوی شناسایی شده، در مراحل پیشرفته بیماری بوده اند که با مشاهده دو یا سه پلاس باسیل های اسید فست تشخیص داده شده اند.
نتایج آزمایش های انجام شده بر روی نمونه ها در دو جدول همراه با سایر اطلاعات مربوطه را ملاحظه خواهید فرمود. در جدول شماره 1 ذیل که قابل بیشتر توجه پزشکان محترم، بویژه متخصصین بیماریهای ریوی و عفونی می باشد، نتایج آزمایش های تشخیص سل 5 نوع مختلف از نمونه های ریوی قابل رویت می باشد.
| Percentage of positive patients | Number of
Positive Patients |
Number of Patients | Pulmonary Positive Specimens of Patients |
| 6.6% | 299 | 4505 | Sputum |
| 7.8% | 181 | 2311 | Broncho alveolar Lavage |
| 7.1% | 1 | 14 | Trachea Discharge |
| 4.2% | 3 | 71 | Lung Biopsy |
| 25% | 2 | 8 | Gastric Lavage |
| 7% | 486 | 6909 | Total |
| همچنین جدول شماره 2- نیز که قابل توجه اکثر پزشکان محترم با تخصص های مختلف، بویژه متخصصین داخلی می باشد نتایج آزمایش های تشخیص سل( اسمیر مستقیم و کشت ) 20 نوع مختلف از نمونه های خارج ریوی بیمارانیکه در آنها باسیل های اسید فست مشاهده و گزارش گردیده است را نشان می دهد. | |||
| Percentage of positive patients | Number of
Positive Patients |
Number of Patients | Extra Pulmonary Positive Specimens of Patients |
| 27% | 3 | 11 | Neck Lymph Biopsy |
| 33% | 1 | 3 | Neck Lymph Aspiration |
| 2.9% | 1 | 35 | CSF |
| 0.8% | 8 | 1010 | Pleural Fluid |
| 2.1% | 1 | 47 | Ascites Fluid |
| 1 | 1 | Peritoneal Fluid | |
| 16.7% | 1 | 6 | Spinal Aspiration |
| 8.7% | 2 | 23 | Spinal Biopsy |
| 33% | 1 | 3 | Disk Biopsy |
| 8.3% | 1 | 12 | Pericardial Fluid |
| 4.2% | 1 | 24 | Synovial Fluid |
| 1 | 1 | Synovial Biopsy | |
| 18% | 5 | 28 | Tissue Biopsy |
| 1 | 1 | Inguinal canal Biopsy | |
| 25% | 1 | 4 | Wound Biopsy |
| 12.2 | 10 | 82 | Wound Discharge & Abscess |
| 1 | 1 | Foot Biopsy | |
| 50% | 2 | 4 | Breast Discharge |
| 15% | 3 | 20 | Menstrual Fluid |
| 3.8% | 3 | 80 | Urine |
| 3.4% | 48 | 1396 | Total |
نکات قابل توجه عبارتند از:
1- ) نتیجه آزمایش کشت 416 بیمار، پس از رشد کلنی های مایکوباکتریومها در محیط های کشت (Lj) ، مثبت تشخیص داده شد که از این تعداد 59 مورد( 14% ) مربوط به گونه ها ی NTM (Non Tuberculosis Mycobacterium) بوده اند.
2 – ) 104بیمار( 19% ) فقط از طریق انجام آزمایش های کشت بر روی محیط های جامد لونشتاین جانسون مبتلا به عفونت های مایکوباکتریومی تشخیص داده شده اند
3 – ) از میان 537 بیمار شناسایی شده، 105 بیمار( 23% ) در فاز نخست شدت بیمار ی بوده اند که از طریق انجام آزمایش اسمیر مستقیم با مشاهده میکروسکپی 1 الی 9 باسیل اسید فست تشخیص داده شده اند. اضافه می گردد که بیماران شناسایی شده در فاز نخست بیماری از منظر شناسایی بموقع، در جهت جلو گیری از تشدید وگسترش بیماری می تواند بسیار حائز اهمیت باشد.
4- ) 149 بیمار با سه نمونه خلط از طریق انجام آزمایش های اسمیر مستقیم، اسید فست مثبت تشخیص داده شد که از میان آنها 86 بیمار( 58% ) متاسفانه در مراحل پیشرفته بیماری با مشاهده ++ و +++ باسیل های اسید فست در لام میکروسکپی آنها تشخیص داده شده اند.
5- ) میزان حساسیت آزمایش کار بردی اسمیرمستقیم( یعنی بیماران واقعی مبتلا به عفونت های مایکوباکتریومی شناسایی شده)، 75% بوده است.
6- ) انواع قارچ های شناسایی شده در نمونه ها، غالبا” نمونه های ریوی عبارتند از:
(Aspergillus Fumigatus: 6) – (Aspergillus Niger: 3) – (Aspergillus Flavus: 17) – (Aspergillus sp.: 1) – (Aspergillus Nidulans: 2) &
( Candida Non Albicans: 48) – (Candida Albicans: 43 )
تعداد نمونه هایی که قارچهای mix داشته اند عبارتند از:
در 12 نمونه از بیماران: Candida با Aspergillus، یک نمونه : Aspergillus با Fusarium و یک مورد نیز Aspergillus Niger با Flavus بصورت Mix رشد کرده بودند.
امید است نتایج مطالعه مفید واقع گردد.
آزمایشگاه ظریفی – آبان 1401
بنیانگذار آزمایشگاه ظریفی شادروان استاد فقید جناب آ قای دکتر ابوالحسن ضیاء ظریفی بوده است که اینجانب عزیزاله رضائی باتفاق همسرم فرخنده ضیاء ظریفی(دختر برادر استاد)، از سال 1371 افتخار همکاری و مشارکت با استاد معظم را پیدا کردیم
شادروان آقای دکتر ضیاء ظریفی از شخصیت های علمی و برجسته آزمایشگاهی بوده و بیش از شصت سال عمر گرانمایه خود را در سطوح مختلف، از پایه گذاری و نیز ریاست آزمایشگاه رفرانس سل کشوری گرفته تا معاونت و مدیرکلی آزمایشگاههای کل کشور ادامه مطلب ….
تالیفات استاد فقید جناب آقای دکتر ابوالحسن ضیاٴ ظریفی
ضمنا ایشان کتابهایی نیز در زمینه اجتماعی تالیف نموده اند از جمله:
