در این نوشتار با هورمونهای استروژن، پروجسترون و پرولاکتین که در بانوان (نسبت به آقایان) نقش پررنگتری  دارند آشنا می‌شویم. گرچه این هورمونها بیشتر با فیزیولوژی بانوان مرتبط هستند اما در آقایان نیز نقشهای مهمی دارند که ابتدا نگاه مختصری به آن خواهیم داشت.

هورمونهای استروژن، پروجسترون و پرولاکتین در آقایان

بعنوان مثال در آقایان به مقادیر کمی از استروژن جهت تولید و ساخته شدن هورمون تستوسترون (هورمونی غالب در مردان) نیاز است. استروژن درمردان به حفظ وسلامت استخوانها، کمک به تولید و بلوغ اسپرم، نقش درمیل جنسی و… کمک می‌کند.

پروجسترون نیزتقریبا بشکلی مشابه در پیش‌سازی هورمونهای تستوسترون وکورتیزول و همچنین در حفاظت از سلولهای عصبی و مغزی، کاهش التهابها و تقویت سیستم ایمنی نقش دارد.

و نهایتا هورمون پرولاکتین که توسط غدۀ هیپوفیز تولید می‌شود، دارای وظایف زیر در مردان می‌باشد:

• همچون هورمون استروژن، کمک به تولید تستوسترون
• تنظیم سیستم ایمنی بدن
• تنظیم بر متابولییسم و ذخیرۀ چربی
• تاثیر بر روابط جنسی و…

حال، هورمونهای استروژن، پروژسترون و پرولاکتین در بانوان

 

هورمون استروژن

این هورمون جنسی زنانه، مهم‌ترین هورمونی است که در بدن بانوان یافت می‌شود. علاوه بر تخمدانها که وظیفۀ اصلی تولید آنها (استروژن) را در بدن زنان دارند، غدد فوق کلیوی و سلولهای چربی نیز آنها را تولید می‌کنند. بعبارتی دقیقتر این کلسترول است که تولید بخشی از استروژن را بعهده دارد، هورمونی که در رشد و تنظیم چرخه قاعدگی، حفظ سلامت پوست و مو، تقویت استخوانها و تنظیم خلق و خو نقش دارد

آزمایش استروژن

این هورمون در تمام طول چرخۀ قاعدگی وجود دارد، اما سطح آن در اواسط چرخه (روز12 تا 14) به اوج خود می‌رسد. پزشک نیز بر اساس هدف آزمایش روز مشخصی را توصیه می‌کند.

بطور کلی این آزمایش نیازی به ناشتایی ندارد

هورمون پروجسترون

یکی دیگر از هورمونهای زنانه است، که به “هورمون بارداری” معروف است، چراکه در نیمۀ دوم چرخه قاعدگی از تخمدانها ترشح می‌شود. البته طی دوران بارداری، جفت نیز مقدار زیادی پرولاکتین تولید می‌کند تا مادرجهت حفظ یک بارداری سالم تا حد امکان به این هورمون (پروژسترون) دسترسی داشته باشد. این هورمون وظایف زیر را بعهده دارد:

• تنظیم چرخه قاعدگی حفظ بارداری
• تقویت جفت و رشد مناسب جنین
• هبود و تاثیر بر سیستم عصبی و خلق و خو
• تاثیر بر پوست و مو

 

آزمایش پروجسترون

سطح هورمون پروجسترون در نیمۀ دوم چرخه قاعدگی (روز 21 تا 23 در یک چرخه 28 روزه) به اوج می‌رسد. آزمایش پروژسترون نیز همانند آزمایش استروژن نیازی به ناشتایی ندارد. البته چنانچه آزمایش همراه با سایر تستهای هورمونی مانند تست انسولین1 یا گلوکوز باشد حدود 10 ساعت ناشتایی لازم است.

 

هورمون پرولاکتین

 

پس از تولد نوزاد است که این هورمون نقش خود را ایفا می‌کند و به همین دلیل لست که به هورمون شیردهی معروف است. پرولاکتین پس از زایمان به 10-20 برابر حالت عادی خود (مقدار پیش از زایمان) در مادران می‌رسد تا در شیردهی مادر به نوزادش نقش خود را ایفا کند. البته این هورمون جدا از تحریکِ تولید و ترشح شیر که به مادر پس از زایمان کمک می‌کند، بطور کلی در تنظیم چرخۀ قاعدگی و تاثیر بر عملکرد جنسی ن

آزمایش پرولاکتین

 

بهتر است 12 تا 24 ساعت پیش از انجام آزمایش پرولاکتین موارد زیر رعایت شوند:

• دوری از استرس
• اجتناب از ورزش شدید
• اجتناب از رابطۀ جنسی
• نپوشیدن لباس تنگ
• رعایت دارویی: بدین معنا که بهتر است جهت عدم تاثیرگزاری داروهایِ مصرفیِ روزانه، برروی نتایج و جوابهای آزمایش، با پزشک خود دراین مورد مشورت کنید

همچون دو مورد پیشین (آزمایش استروژن و پروجسترون)، آزمایش پرولاکتین نیز نیازی به نلشتایی ندارد ولی علاوه بر رعایت موارد فوق، جهت دریافت جوابی دقیقتر بهتر است که نکته زیر نیز رعایت شود:

بهترین زمان جهت انجام آزمایش: صبح 2-3 ساعت پس از بیدار شدن ازخواب می‌باشد. چراکه طی نمودار پایین (چرخۀ 24ساعته پرولاکتین)، بیشترین مقدارآن 8-10 صبح می‌باشد.

 

انجام آزمایش پرولاکتین در دوران قاعدگی معمولا توصیه نمی‌شود. چرا که بعلت نوسانات هورمونها (از جمله پرولاکتین) درخلال این دوران، جواب آزمایش پرولاکتین از دقت لازم برخوردار نمی‌باشد. بنابراین حتما پیش از انجام آزمایش پزشک خود را درجریان بگذارید. ولی چنانچه پس از مشورت با پزشک خود،    نیازمبرم به انجام این آزمایش داشته باشید بین روزهای دوم تا پنجم، انجام این آزمایش توصیه می‌شود. چرا که جوابهای نسبتا دقیقتری نسبت به سایر روزهای این دوران دریافت خواهید کرد.

امید است مطالب فوق، مفید فایده قرار گرفته باشد                                                                                   با احترام، آزملیشگاه ظریفی